Grammatica feitenoverzicht:
de week en de
dagen

 
Onderwerpen
  1. De week
  2. De dagen
  3. De dagindeling



De week
Het Djerma woord habu betekent zowel week als markt. Er zijn verschillende manieren in het Djerma om volgende week, afgelopen week, enzovoort uit te drukken.
 
Uitdrukkingen met week
Djerma Nederlands
habu week (ook: markt)
habu wo deze week
habu kan bu vorige, afgelopen week
hino habu volgende, komende week; (de) volgende markt
habu bene over twee weken;
(de) week na de volgende

Terug




De dagen (les 17)
 
De Djerma namen voor de dagen (hane, jirbi) zijn afgeleid van de Arabische namen. De eerste dag van de week in Islamitische landen is de zondag. Alleen voor de vrijdag, de dag dat de gelovigen tussen de middag  samenkomen om te bidden in de moskee, hebben de Djerma hun eigen naam voor de dag Han beri ofwel de Grote dag.
 
Dagen van de week

Weekdag

Djerma

Arabisch 1

Nederlands

 1 Alhadi Yaum Al-Aḥad Zondag
 2 Atinni, Attinin Yaum Al-Ithnain Maandag
 3 Atalata, Attalata Yaum Ath-Thalathaʼ Dinsdag
 4 Alarba Yaum Al-Arba'a' Woensdag
 5 Alhamisi, Alkamisa Yaum Al-Khamīs Donderdag
 6 Alzuma; Han beri Yaum Al-Jumu'a Vrijdag
 7 Asipti, Assibiti Yaum Al-Sabt Zaterdag
         1  bron: wikipedia; universiteit Utrecht
 
Er zijn verschillende manieren om in het Djerma bijvoorbeeld afgelopen woensdag of komende woensdag te zeggen. Dit lijkt erg op de manier waarop afgelopen en volgende week wordt gezegd.
 
Uitdrukking met specifieke dagen
Djerma Nederlands
Alarba wo deze woensdag, de woensdag in deze week
Alarba kan bu afgelopen woensdag
Alarba kan ga kaa komende woensdag, aankomende woensdag
hine Alarba komende woensdag
Alarba bene woensdag na de komende
 
Er zijn in het Djerma verschillende manieren of naar dagen in de toekomst of het verleden te refereren. 
 
Uitdrukkingen met niet-specifieke dagen
Djerma Nederlands
hunkuna vandaag
bi gisteren
bifo meestal eergisteren, maar kan ook eerdere dag zijn.
bifo hendi; bifo yongo de dag voor bifo, dat is meestal 3 dagen geleden
za jirbi hinza sinds 3 dagen, 3 dagen geleden
suba morgen
subasi overmorgen
subasi hendi; subasi yongo de dag na subasi, dat is over 3 dagen
subasi yongo, a cella fa over 4 dagen
 
 
Uitdrukkingen met dag
Djerma Nederlands
a cin fo da zari hinka Dosso ik bracht twee dagen en een nacht door in Dosso
zari hinka a mana di a ik heb hem al twee dagen niet gezien
a jirbi hinka ay mana di a ik heb hem al twee dagen niet gezien
a na wone no ay se za jirbi way hij gaf me dit tien dagen geleden

Terug




De dagindeling (Les 4)
 

"Han fo", een dag, laat u de belangrijkste delen van de dag zien die door de Djerma worden onderscheiden. In totaal zijn er negen perioden.
Ga met de cursor naar het plaatje. Klik met de linker muisknop en kijk naar een animatie in een popup.

Start animation  'parts of a day'

De meeste begroetingen waarmee het begroetingsritueel begint, zijn gerelateerd aan het moment van de dag. In onderstaande tabel zijn de begroetingen vermeld voor de verschillende momenten van de dag. De namen van sommige dagdelen zijn eveneens gerelateerd aan de naam van het gebed dat op dat moment gebeden wordt.

Dagdeel en begroeting
Zarma alfazar adduha wete zari alula wiciri hire
almari
cini
Nederlands dagen-raad, zons-opgang zons-opkomst tot 10:00 late ochtend 10:00 tot 11:30 middag vroege middag 12:30 tot 16:30 late middag to zons- ondergang na zons-ondergang tot avondeten na donker tot bedtijf nacht
Begroeting kani kani wete foy foy wiciri hire almare .
Gebed alfazar zon-opkomst adduha 9:00 tot 10:00 wete
10:00 tot 12:00
. alula
14:30 tot
15:00
alasar 16:30 tot 17:00 . almari
20:30 tot 21:00
.

    Opmerkingen

    De begroetingen kunnen worden gevormd met het werkwoord vermeld in de tabel,
    bijvoorbeeld (zie ook Les 5.C). Het vermelde werkwoord betekent meestal 'het doorbrengen van het aangegeven deel van de dag'. Uitzonderingen zijn "kani" (rusten) dat verwijst naar de voorafgaande nacht, en "foy" (de dag doorbrengen) welk verwijst naar de hele dag.

    Formele, huidige, gebedstijden wijken af van die hierboven gegeven (zie hier)

    nr Arabische naam Nederlands tijdstip
    1 Fajr ochtend Tussen het eerste begin van het licht worden en zonsopkomst
    2 Shurooq zonopkomst Op het moment van zonsopkomst, het moment dat de bovenkant van deschijf van de zon verschijnt boven de horizon. Dit markeert het eind van de de tijd voor het Fajr (ochtend) gebed.
    3 Dhuhr middag Tussen de daling van de zon en Asr (als de schaduw soms twee keer zolang is als het object)
    4 Asr laat in de middag Direct na het einde van Dhuhr tot (juist voor) de zonsondergang.
    5 Maghrib avond Vlak na zonsondergang tot het verdwijnen van de schemering.
    6 Isha nacht Na het verdwijnen van de schemering tot aan middernacht.

    Andere uitdrukkingen
    1. susubay ochtend, van zonsopkomst tot tussen de middag (adduha plus wete);
    2. wiciri kambu
    of wucir kambu worden ook gebruikt voor wiciri;
    3. almari kambu
    betekent schemering;
    4. cini bine en cini bindi betekenen middernacht,
       cini bine
    is volgens zeggen gebruikt voor de tijd tussen 00:00 en 05:00 uur 's nachts.

 
Idiomatische uitdrukkingen
 
Uitdrukkingen met een deel van de dag
Djerma Nederlands
a kaa zaro ra hij kwam gedurende de dag
a ga dira zari hij zal overdag reizen
a kaa da wayno hij kwam toen de zon brandde.
   
een deel van de dag doorbrengen of beginnen bij aanvang van een dagdeel
hanna ka ...
  ay izo hanna ka hen
de nacht doorbrengen
   mijn kind huilde de hele nacht
weta ka ...
   i wete ka caw
de ochtend doorbrengen
   zij brachten de ochtend door met lezen (studeren)
foy ka ...
   i foy ka koy
de hele dag doorbrengen
  zij wekrte de gehele dag
biya ka ..
   iri ma biya ka koy naruyan
's ochtends vroeg beginnen
  Laten we de reis 's ochtends vroeg beginnen
wayma ka ...
   i wayma ka tun
in de late middag beginnen
   zij begonnen in de late middag

 

Terug



 




Laatst herzien: 29 januari 2010